Nadciśnienie: objawy, diagnoza i leczenie nadciśnienia

Nadciśnienie tętnicze jest utrzymującym się wzrostem wskaźników ciśnienia krwi o statystykach o mocy 140/90 mm Hg, że rozprzestrzenianie się nadciśnienia wśród dorosłych populacji waha się od 30% do 45%. Jednocześnie, wśród pacjentów w wieku powyżej 60 lat, częstość występowania osiąga 60%. W strukturze seksualnej mężczyźni prowadzą - 47%, przeciwko 40% kobiet. Naukowcy przewidują całkowitą liczbę nadciśnienia do 2025 r. - 1,5 miliarda ludzi.

Rozważ wartości presji skurczowej (ogrodowej) i rozkurczowej (DAD), pacjenci nazywają je górną i dolną. Pierwszy odzwierciedla znaczenie ciśnienia krwi w skurczu serca - jest to moment zmniejszenia komory i pchania z dużą liczbą objętości krwi do aorty. Tata charakteryzuje moment rozkurczania - rozluźnienie i rozciąganie komorów. W obu przypadkach objętość krwi naciska na ścianę naczynia. Wraz ze zmianą właściwości ściany tętniczej zmienia się również jego opór, następuje wzrost ciśnienia. Różnica między ogrodem a tatą nazywa się ciśnieniem tętna. Zwykle powinno to wynosić od 30 do 50 mm Hg. Postęp nadciśnienia charakteryzuje się nie tylko izolowanym wzrostem ogrodu, ale także w niektórych przypadkach spadek ciśnienia tętna. Oznacza to, że liczba niższego ciśnienia ma tendencję do wartości górnej.

Wyróżnia się pierwotne i wtórne nadciśnienie tętnicze. Na początku mamy do czynienia z nadciśnieniem. Jest to chronicznie aktualna choroba, w której nadciśnienie tętnicze jest rejestrowane bez wyraźnej przyczyny pierwotnej. W przypadku nadciśnienia wtórnego lub objawowego ujawnia się substrat somatyczny w celu podnoszenia ciśnienia krwi - naruszenie pracy innych narządów i układów. Na przykład zwężenie tętnic nerkowych lub hiperfunkcja tarczycy. Łańcuch reakcji patologicznych prowadzi do wzrostu ciśnienia krwi. Jeśli wyeliminujesz ten podstawowy czynnik, wtórne nadciśnienie kończy się.

Objawy nadciśnienia

Przez długi czas osoba może nie odczuwać objawów choroby, dopóki narządy docelowe nie zostaną uszkodzone. Nadciśnienie tętnicze z reguły jest rejestrowane przez przypadek podczas badań zapobiegawczych. Ponadto w niektórych przypadkach lekarz ma do czynienia z „nadciśnieniem białej szaty” - jest to wzrost ciśnienia krwi w momencie jego pomiaru przez personel medyczny. Zjawisko to tłumaczy emocjonalna prosta i strach przed lekarzami. Nadciśnienie białego płaszcza może w rezultacie prowadzić do niedokładności rozpoznania stopnia choroby - do irracjonalnej terapii.

Najważniejszym objawem nadciśnienia jest trwały wzrost ciśnienia krwi powyżej 140/90 mm Hg.

Nadciśnienie tętnicze często towarzyszą również niekwestionowane dolegliwości: ból głowy, dyskomfort lub bóle w klatce piersiowej, zawroty głowy, migoczące „muchy” przed oczami, osłabienie, zmęczenie, hałas lub dzwonienie w uszach, chwytliwy chód. W niektórych przypadkach mogą wystąpić nudności, wymioty i naruszenie świadomości. Dzieje się tak w przypadku kryzysu nadciśnieniowego lub przejściowych zaburzeń krążenia mózgowego na tle podnoszącego ciśnienie krwi.

Ponieważ choroba jest pogarszana z drugiego etapu patologii, pojawiają się objawy zmiany narządów docelowych: oko, nerki, mózg, naczynia krwionośne i serce. Główne objawy: częste oddawanie moczu nocne, obrzęk, upośledzenie wzroku, ból i dyskomfort w klatce piersiowej, zmniejszenie tolerancji na aktywność fizyczną, duszność, upośledzone funkcje poznawcze.

Stopień nadciśnienia

Klasyfikacja nadciśnienia według stopni zależy od poziomu ciśnienia krwi. Gradowanie stopni nadciśnienia oblicza się oddzielnie od ogrodu i taty. Schematycznie można je wyświetlić w tabeli.

	Ogród (górne ciśnienie)	Tata (niższe ciśnienie)
Nadciśnienie tętnicze 1 stopień	140-159 mm Hg	90-99 mm mg.
Nadciśnienie tętnicze 2 stopnie	160-179 mm Hg	100-109 mm Hg
Nadciśnienie tętnicze 3 stopnie	Ponad 180 mm Hg	Ponad 110 mm Hg
Izolowane nadciśnienie skurczowe	Ponad 140 mm Hg	Mniej niż 90 mm Hg.

Ponadto każdy etap implikuje obecność lub brak narządów skarbowych, cukrzycę, powiązane czynniki ryzyka i powiązane warunki patologiczne.

• Pierwszy etap -Wartości ciśnienia krwi 140/90-159/99 mm Hg, brak porażki narządów docelowych. Ponadto mogą być dostępne niektóre czynniki ryzyka sercowo -naczyniowego.
• Drugi etap - Wartości AD 160/100 - 179/109 mm Hg charakteryzuje się bezobjawową zmianą narządów docelowych i obecnością cukrzycy.
• Trzeci etap - Ciśnienie krwi powyżej 180/110 mm Hg wyraźne zmiany narządów docelowych, obecność cukrzycy i czynników ryzyka.

Etiologia i patogeneza

Nadciśnienie jest zjawiskiem poletiologicznym patologicznym. Dlatego eksperci rozróżniają czynniki ryzyka, na podstawie których obliczenia jest również obliczeniowe ryzyko powikłań sercowo -naczyniowych.

Czynniki ryzyka rozwoju nadciśnienia:

• Wiek pacjenta i płci. Im starszy pacjent, tym bardziej prawdopodobne jest obecność nadciśnienia i wyższego jego stopnia. Ponadto mężczyźni są bardziej podatni na rozwój nadciśnienia tętniczego;
• Czynnik dziedziczny. Poligeniczne dziedziczenie odgrywa dużą rolę. Jeśli pierwsi krewni cierpią z powodu nadciśnienia, ryzyko rozwoju choroby u pacjenta jest wyjątkowo wysokie;
• Wysokie wartości wskaźnika masy ciała, otyłości lub otyłości brzucha. Ten ostatni jest wzrostem objętości ciała z powodu warstwy tłuszczu na poziomie talii, może być wysoki z normalnymi i podnormalnymi wartościami BMI. Otyłość brzucha jest również związana z zaburzeniami metabolicznymi, na przykład z cukrzycą lub przed -amiabetem;
• Nadużywanie alkoholu i palenie. Namiętne nawyki wpływają na rozszerzenie naczyń krwionośnych, co oznacza zmiany ich oporności. Wszystko to prowadzi do nierównowagi układu i wzrostu ciśnienia krwi;
• Hipodynamia lub brak nawet znanej aktywności fizycznej. Działa to jako czynnik ryzyka zaburzeń metabolicznych;
• Charakter odżywiania i nadmierne spożywanie soli;
• Liczne stresy, długie;
• Niepoprawna organizacja siły roboczej i odpoczynku, naruszenia reżimu snu.

Wiek, płeć i dziedziczność są przypisywane niezmodyfikowanym czynnikom ryzyka. Podczas leczenia lekarz nie może na nich wpłynąć. Jednak cała reszta jest zmodyfikowana lub zmienna. Elementy leczenia i zapobiegania nadciśnieniu są skierowane na nie, w szczególności zmianę stylu życia.

Rozróżnia się grupy głównych przyczyn wtórnego nadciśnienia tętniczego:

• Nadciśnienie nerek. Ta grupa obejmuje chorobę nerek, guzy aktywne hormony i patologie naczyń nerkowych;
• Nadciśnienie hormonalne. Być może największa warstwa przyczyn. Należą do nich wszystkie patologie i dysfunkcyjne stany tarczycy, nadnerczy, przysadki;
• Nadciśnienie hemodynamiczne. Ta grupa jest powiązana z naczyniem Tsuas i patologią aorty;
• Nadciśnienie mózgowe. Urazy czaszki, krążenie mózgowe, zapalenie mózgu i guzy;
• Nadciśnienie narkotykowe. Zwiększone ciśnienie krwi jest spowodowane przepisaną terapią;
• Zespół beznadziejnego jest zaprzestaniem oddychania we śnie;
• Nadciśnienie kobiet w ciąży.

Patogeneza nadciśnienia tętniczego opiera się na wzrostie obwodowej odporności naczyń, wzrostu wyrzucania z sercem minuty objętości krwi i wzrostu całkowitej objętości krążącej krwi. Na wskaźniki te wpływają następujące linki w mechanizmie rozwoju nadciśnienia:

• dysfunkcja wewnętrznej warstwy tętnic - śródbłonka;
• zmiana struktury całej ściany naczyń;
• zwiększenie sztywności ścian dużych naczyń;
• naruszenie kanału mikrokrążenia (najmniejsze naczynia);
• naruszenie transportu sodu, potasu i wapnia w komórkach, a także odwrotne wchłanianie sodu w nerkach;
• Aktywacja mechanizmów humoralnych (hormonalnych): systemy renin-angiotensyna i sympatho-rdzeniowe.

Patogeneza nadciśnienia jest dość skomplikowana. Dla pacjenta najważniejsze jest zrozumienie, jaką kaskadę złożonych reakcji organizmu stara się dokładnie połączyć czynniki ryzyka. Ich zmiana i reasekuracja stylu życia pomogą kontrolować chorobę.

Diagnoza nadciśnienia

Główną wartością diagnozy nadciśnienia jest pomiar ciśnienia krwi, o którym rozmawialiśmy powyżej. Stosuje się codzienne monitorowanie ciśnienia krwi, z jego niedostępnością - pomiarem w instytucji medycznej i w domu. Wszystkie inne badania mają na celu ocenę bezpieczeństwa narządów i systemów. Badanie rozpoczyna się od zebrania skarg i anamnezy przez lekarza. Specjalista ujawnia objawy zmian narządów docelowych i ocenia czynniki ryzyka. Ponadto podczas badania fizykalnego szczególną uwagę zwraca się na osłuchiwanie serca. Słuchanie tonów i rytmu pomoże lekarzowi ustalić stopień uszkodzenia tego narządu i obecność jednoczesnych chorób.

Kompleks diagnostyki laboratoryjnej obejmuje:

• Ogólne kliniczne badanie krwi;
• Biochemiczne badanie krwi z kreatyniną, mocznikiem, widmem lipidowym, glukozy i elektrolitów. Wskaźniki te pomagają wykrywać cukrzycę, dyslipidemię i uszkodzenie nerek.

Z instrumentalnych metod diagnostycznych używają:

• Elektrokardiografia. Badanie ujawnia stopień uszkodzenia serca: niedokrwienie, zaburzenia rytmu, przerost komór;
• Echokardiografia lub badanie ultrasonograficzne serca. Pomaga ocenić funkcję serca, badanie głównych rodzajów uszkodzeń narządów;
• Badanie ultradźwięków tętnic ramowych. Zaleca się stosowanie tej metody w obecności objawów neurologicznych lub wykrywania miażdżycy naczyń krwionośnych u pacjentów w wieku powyżej 40-50 lat;
• Badanie ultrasonograficzne naczyń nerkowych. Służy do podejrzenia o renowacyjnej przyczynie nadciśnienia tętniczego (diagnoza zwężenia tętnic nerkowych);
• Badanie dna oka u okulisty. W celu oceny stopnia powiązanej zmiany;
• Indeks kostki. Jest mierzony tonometer na ramieniu i kostkę pacjenta. Stosunek ciśnienia w dwóch miejscach pomaga określić stopień ryzyka naczyniowych zmian miażdżycowych.

W rzadkich przypadkach możliwe jest jasne objawy neurologiczne, komputerowe i magnetyczne rezonans mózgu.

Co to jest niebezpieczne nadciśnienie

Same w sobie wzrost ciśnienia krwi może prowadzić do naruszenia pracy narządów docelowych: serca, nerek, mózgu, naczyń krwionośnych i oczu. Jednocześnie kryzys nadciśnieniowy jest wielkim niebezpieczeństwem. Jest to stan patologiczny, który charakteryzuje się gwałtownym wzrostem ciśnienia krwi. Towarzyszy temu pogorszenie ogólnego zdrowia, bólu głowy lub dyskomfortu w klatce piersiowej, nudności, wymiotowaniu i utraty przytomności w niektórych przypadkach. Bez terminowej wykwalifikowanej opieki medycznej pacjent może umrzeć z powodu ostrego uszkodzenia układów ciała.

Nadciśnienie tętnicze przewiduje powikłania sercowo -naczyniowe. Poziom górnego lub skurczowego ciśnienia krwi wynosi ponad 140 mm Hg, zwiększa ryzyko nagłej śmierci w 70% przypadków. Zoczeniowe choroby serca związane z nadciśnieniem tętniczym prowadzi do śmiertelności (ostry zespół wieńcowy, zawał mięśnia sercowego), uładowania niedokrwienne i krwotoczne.

Wzrost ciśnienia krwi jest również związany z zaburzeniami rytmu serca, na przykład z migotaniem przedsionków. Serce zaczyna kurczyć się bardzo szybko i nieregularnie. Ostatecznie takie naruszenie rytmu serca prowadzi do śmierci poprzez powikłania zakrzepowo -zatorowe lub nagłą śmierć.

Ze względu na wzrost ciśnienia krwi cierpi tkanka nerek. Stopniowo, wraz z przebiegiem choroby, prowadzi to do przewlekłej niewydolności nerek. Aby pomóc systemowi wydalniczym w dalszym działaniu, może wymagać hemodializy.

Leczenie nadciśnienia

Taktyka terapii nadciśnienia jest określona na podstawie stopnia nadciśnienia tętniczego. Tak więc pacjenci z 1 stopniem i niskim, średnim ryzykiem zdarzeń sercowo -naczyniowych wymagają korekty stylu życia bez przepisywania leczenia narkotyków. Podczas gdy pacjenci z 1, 2, 3 stopniem nadciśnienia tętniczego i wysokie ryzyko powikłań sercowo -naczyniowych powinni natychmiast rozpocząć leczenie przeciwnadciśnieniowe. Terapia przeciwnadciśnieniowa jest leczeniem lekkim nadciśnienia, mającym na celu zmniejszenie wskaźników ciśnienia krwi do poziomu docelowego. Lekarze starają się rozważyć takie parametry ciśnienia tętniczego w ramach wskaźników mniejszych niż 140/90 mm Hg Przy dobrej tolerancji leczenia, możesz osiągnąć znak 130/80 mm Hg. I poniżej.

Ponadto, zgodnie z najnowszymi badaniami klinicznymi, priorytetem jest przepisanie kombinacji leków mających na celu zmniejszenie ciśnienia krwi. Monoterapia nadciśnienia wykazuje swoją skuteczność tylko w niektórych przypadkach. Dlatego eksperci stosują leczenie dwu- lub trójbonowe. Takie podejście pomaga zmniejszyć dawkę, a tym samym obciążenie leku na organizm. Jednocześnie leki różnych klas są chronione na narządy docelowe, regulują rytm serca lub są odpowiednie dla pacjentów z patologią metaboliczną.

Wyróżnia się pięć klas leków przeciwnadciśnieniowych. Opowiemy ci szczegółowo o każdym z nich.

Inhibitory enzymu z angiotensyny (IAC)

Ta grupa leków pośrednio poprzez łańcuch reakcji chemicznych działa na układ renin-angiotensyny. W rezultacie oporność naczyń jest zmniejszona, obwodowy kanał naczyniowy rozszerza się, obciążenie serca maleje, a ciśnienie w komorach maleje. IACF poprawi również funkcję wewnętrznej podszewki naczyń krwionośnych i nerek. Interesujące jest to, że przyjmowanie tej grupy leków nie tylko zmniejsza ciśnienie krwi, ale także z ryzykiem przewlekłej niewydolności nerek, prowadzi do regresji wzrostu mięśni lewej komory i przebudowy naczyń małego kalibru. Udowodniono, że IACF zmniejsza ryzyko rytmu serca. Przy wszystkich zaletach tych leków występują przeciwwskazania i działania niepożądane. IAC nie może być przepisywane kobietom w ciąży, pielęgniarkach, pacjentom z zwężeniem tętnic nerkowych i obrzęku naczynioruchowego. Takie leki mogą powodować tak zwane IACF ASTMU. Ataki kaszlu i uduszenia mogą dręczyć pacjentów z astmą oskrzelową lub obturacyjnym zapaleniem oskrzeli.

Blokery receptora angiotensyny (kinkiety)

Grupa leków blokuje receptory angiotensyny II. Jest to wiodący hormon układu renin-angiotensyny, powodując zwężenie światła naczyń, opóźnienie sodu i wody. Okazuje się, że kinkiety przyczyniają się do redystrybucji objętości krążącej krwi i zmniejszenia całkowitego oporności naczyniowej naczyniowej. W ten sposób osiąga się wpływ redukcji ciśnienia. Przygotowania przebudowały również narządy docelowe, w szczególności mięśnia sercowe serca. Mechanizm działania jest podobny do grupy ICF. Od przeciwwskazań wyróżniają się ciąża i obrzęk naczynionkowy.

Blokery kanału wapniowego

Leki rozszerzają naczynia, w tym faktyczny serdeczny, i zmniejszają potrzebę tlenu mięśnia sercowego. Z powodu tego mechanizmu ogólna odporność naczyniowa obwodowa i obciążenie na serce zmniejszają się, a wskaźniki ciśnienia krwi są zmniejszone. Efekt osiąga się przez blokadę kanałów wapniowych w komórkach mięśnia sercowego. Redystrybucja jonów powoduje normalizację skurczów włókien aktyny i miozyny oraz ustalono normotypowe postępowanie impulsu nerwowego poprzez układ przewodzący serca.

Blokery kanału wapniowego nie działają na wszystkie rodzaje metabolizmu: węglowodan, puryna i lipid. Umożliwia to stosowanie leków u pacjentów z zaburzeniami metabolicznymi. Grupa tych leków ma w szczególności wpływ na organy docelowe, ma wyraźny efekt zapobiegawczy w odniesieniu do udarów. Warto zauważyć, że nie ma absolutnych przeciwwskazań do przyjmowania antagonistów wapnia. Względne przeciwwskazania obejmują: przewlekłą niewydolność serca, dysfunkcję lewej komory (zmniejszenie frakcji emisji), zaburzenie rytmu w postaci blokady przedsionkowo -komorowej.

Tiazide i tiazydowe diuretyki

Głównym mechanizmem działania leków moczopędnych jest blokada transportu jonów sodu i chloru na poziomie kanału nefronu (jednostka strukturalna nerki). Osiągnięto efekt moczopędny, objętość krążącej krwi jest zmniejszona, a całkowita obwodowa odporność naczyniowa jest zmniejszona.

Najnowsze badania potwierdziły skuteczność tiazydów i tiazidowych leków moczopędnych w zapobieganiu niewydolności serca i powikłań sercowo-naczyniowych. Jednak ta klasa leku ma wady: wpływ na metabolizm węglowodanów i puryn. Takie leki moczopędne zwiększają oporność na insulinę i przyczyniają się do rozwoju cukrzycy. Mogą również powodować dną moczanową. Wiele ostatnich badań sugeruje, że nie jest konieczne anulowanie lub przepisanie leczenia takiej reakcji ciała. Problem został rozwiązany po powołaniu dodatkowego leku moczopędnego innej klasy.

Beta-blokerzy

Przygotowania blokują receptory B1-adrenergiczne, zapobiegając interakcji z nimi adrenaliny i noradrenaliny. Poprzez łańcuch biochemicznych reakcji wewnątrzkomórkowych częstotliwość i wytrzymałość skurczów serca zmniejsza się, w wyniku czego następuje zmniejszenie uwalniania serca. Tak więc osiągnięto działanie przeciwnadciśnieniowe. I poprzez zmniejszenie potrzeby mięśnia sercowego w tlenu, realizowane jest antyanginalne działanie beta-blokerów. Dlatego centralną rolę tej grupy leków przypisuje się w strukturze terapii przeciwnadciśnieniowej w połączeniu nadciśnienia z chorobą wieńcową, dławicą serca, zawału mięśnia sercowego w przeszłości, patologii aorty i frakcji edycji niskiego serca. Możliwe jest również stosowanie beta-blokerów w leczeniu nadciśnienia tętniczego u żyznych kobiet planujących ciążę.

Istnieją absolutne przeciwwskazania do tej grupy: Syno) i blokada przedsionkowo -komorowa, zespół osłabienia węzłów zatokowych (przewodnictwo serca) i astma oskrzelowa.

Alfa-blokery

Leki z tej grupy blokują receptory alfa i zakłócają przenoszenie impulsu nerwowego. Osiągnięto zmniejszenie ogólnej odporności naczyń obwodowych, więc ciśnienie krwi jest zmniejszone. Blockery alfa są również stosowane w leczeniu pacjentów z łagodnym rozrostem prostaty. Leki te mogą być stosowane w połączeniu patologii urologicznej i nadciśnienia tętniczego. Kolejnym kluczowym aspektem stosowania blokerów alfa jest odporne nadciśnienie tętnicze. Jest to nadciśnienie tętnicze, które nie jest zatrzymywane przez zwykły schemat leczenia.

Należy zauważyć, że niezależny wybór leków w celu zmniejszenia ciśnienia może powodować negatywną reakcję ciała do śmierci. Wybór terapii jest przeprowadzany przez wykwalifikowanego lekarza, stosując zalecane programy w leczeniu określonej sytuacji klinicznej. Wpływ leczenia przeciwnadciśnieniowego szacuje się na poziomie ciśnienia krwi.

Zapobieganie nadciśnieniu

Jako zapobieganie nadciśnieniu zaleca się zmianę stylu życia z korekcją czynników ryzyka dla zdarzeń AH i sercowo -naczyniowych.

Główne aspekty zapobiegania:

• Uczyć pacjenta i jego krewnych prawidłowego algorytmu do pomiaru ciśnienia krwi;
• Zachowaj dziennik, w którym rejestrowane są wskaźniki ciśnienia krwi;
• Zmień charakter diety, aby zmniejszyć nadwagę lub walkę z otyłością brzucha. Wykluczenie tłustego, smażonego, pikantnego potraw, słodkich deserów i babeczek. Całkowita dzienna kaloria powinna wahać się od 1500 kcal do 2000 kcal;
• Zmniejsz zużycie soli do 5 gramów dziennie. Z tego samego powodu musisz usunąć produkty wędzone i puszki z diety;
• Ogranicz ilość kawy i herbaty do całkowitego wyjątku;
• Odmowa alkoholu i palenia. Ostatnia zależność powoduje miażdżycowe zmiany naczyń krwionośnych, która obciąża przebieg nadciśnienia;
• Wprowadzać stałą umiarkowaną aktywność fizyczną w życiu zgodnie z wiekiem pacjenta;
• Zorganizuj racjonalny sposób pracy i odpoczynku, wyeliminuj wpływ nawykowego stresu;
• Kobiety z nadciśnieniem tętniczym powinny odmówić doustnych środków antykoncepcyjnych lub koordynowania ich z ginekologiem, terapeutą i kardiologiem;
• Sportowcy o nadciśnieniu muszą wykluczyć działanie leków anabolicznych.

Wszyscy pacjenci z wykrytym nadciśnieniem tętniczym podlegają obserwacji przychodni. Odbywa się to raz w roku. W przypadku pierwotnej rutynowej diagnozy nadciśnienia nadciśnieniem jest odpowiedni badanie lekarskie i zapobiegawcze badanie lekarskie.

Zasady pomiaru ciśnienia krwi

Warto zauważyć zasady pomiaru ciśnienia krwi, które są kierowane przez specjalistów w celu zidentyfikowania choroby i ustalenia jej stopnia:

• Ciśnienie tętnicze mierzy się w instytucji medycznej w obu rękach. Jeśli różnica ciśnienia krwi przekracza 15 mm Hg, to wskazuje na patologię układu naczyniowego, na przykład miażdżyca;
• Rejestracja wartości ciśnienia krwi jest przeprowadzana trzykrotnie;
• Pacjent powinien spocząć bez wcześniejszej aktywności fizycznej;
• Pozycja pacjenta ściśle siedzi na krześle z nogami wygiętymi we wszystkich stawach w 90 stopniach;
• Konieczne jest wykluczenie używania herbaty, kawy, alkoholu i palenia tytoniu przed pomiarem.

Niezależna rejestracja ciśnienia krwi w domu jest możliwa dla samokontroli pacjenta i dynamiki śledzenia. Nie wyklucza to jednak ponownej liczby presji na sztuczki lekarza.

Jeśli masz niezmodyfikowane czynniki ryzyka dla nadciśnienia lub powikłań sercowo -naczyniowych, zwróć szczególną uwagę na zmianę stylu życia.